Prof. Dr. Neşe Buket Aksu: “Eczacılık sadece bilgi değil, değer üreten bir meslek olmalı”

Dünyada sağlık sistemleri dönüşürken, eczacılık mesleği de yeni bir vizyona doğru ilerliyor. Artık yalnızca ilaç hazırlayan değil; düşünen, yöneten, hisseden ve dönüştüren eczacılar öne çıkıyor. Bu değişimi somutlaştıran modellerden biri ise Dünya Sağlık Örgütü’nün öncülüğünde geliştirilen “10 Yıldızlı Eczacı” yaklaşımı.

Türkiye’de bu modeli akademik düzeyde sahiplenen ilk isimlerden biri olan Prof. Dr. Neşe Buket Aksu, hem mesleki hem de toplumsal düzlemde bu dönüşümün gerekliliğine dikkat çekiyor. Aksu, yıllardır sürdürdüğü “9 Yıldızlı Eczacılık” eğitimlerini artık “10 Yıldızlı” yaklaşımla tamamladığını ve bu modelin sadece bireysel gelişim değil, sağlık okuryazarlığından toplumsal barışa kadar birçok alanda etki yarattığını belirtiyor.

“10 Yıldızlı Eczacılık bir meslek tanımı değil, bir insanlık yaklaşımıdır”

“Biz eczacılar olarak yalnızca bilgiye değil, bağ kurma becerisine de sahip olmalıyız. Artık bilgiye ulaşmak kolay, ama güven inşa etmek zor. 10 Yıldızlı Eczacı modeli, işte bu güveni oluşturan tüm sosyal-duygusal becerileri sistemli bir çerçeveye oturtuyor” diyen Prof. Dr. Aksu’ya göre bu modelin önemi, sadece mesleğin sınırlarını genişletmesinden değil, sağlık profesyonellerini daha empatik, iletişime açık ve farkındalık sahibi bireyler haline getirmesinden geliyor.

Aksu ayrıca “Bir hastaya yalnızca doğru ilacı vermek değil, onun kaygısını görebilmek, çaresizliğini sezebilmek ve kendini anlaşılmış hissettirebilmek... İşte bu noktada bilimsel bilginin yanına duygusal zekâ koymamız gerekiyor. 10 yıldızlı model, bu birleşimin kılavuzudur” şeklinde konuşarak modelin eczacılık mesleği adına ne kadar önemli olduğunun altını çizdi. 

Modelin Detayları: 10 Yıldızlı Eczacının rolleri

Eczacının hem meslek içi görevlerini hem de toplumsal rollerini tanımlanayan 10 yıldızlı eczacı modelini Aksu şu şekilde sıraladı:

Bakım Veren: Hastayı yalnızca teşhis ve tedavi sürecinde değil, duygusal düzeyde de gözetir. Bireyin sağlık yolculuğunda yanında durur.

Karar Verici: Karmaşık vakalarda etik, bilimsel ve insani boyutları bir arada değerlendirerek etkili kararlar alır.

İyi İletişim Kuran: Hasta, sağlık ekibi ve meslektaşlarla etkin, açık ve anlayış temelli bir iletişim yürütür.

Lider: Çalışma ortamında ilham veren, yol gösteren ve gelişimi teşvik eden bir figürdür.

Yönetici: Kaynakları, süreçleri ve zaman yönetimini etkin planlayan bir organizasyon becerisi gösterir.

Yaşam Boyu Öğrenen: Mesleki yenilikleri takip eden, gelişmeye ve dönüşüme açık bireydir.

Öğretici: Bilgiyi yaymak, toplumu bilinçlendirmek ve meslektaşlarına ilham olmak amacıyla öğrenmeyi paylaşır.

Araştırmacı: Akademik bilgiye katkı sunan, sorgulayan ve analiz eden bir yaklaşımla ilerler.

Girişimci: Yenilikçi fikirlerle eczacılıkta yeni alanlar, hizmet biçimleri veya teknolojiler geliştirir.

Olumlu Değişim Temsilcisi: Toplumda fark yaratmayı, pozitif dönüşümün öncüsü olmayı hedefler.

Müfredatta neden yer almalı?

Prof. Dr. Neşe Buket Aksu, bu modelin yalnızca bir seminer konusu değil, eczacılık fakültelerinde temel bir öğrenme ekseni olması gerektiğini belirterek, “Eczacılık eğitimi hâlâ büyük oranda teknik bilgiye dayalı yürütülüyor. Oysa mesleğe adım attıklarında mezunlar yalnızca ilaçla değil, insanla karşılaşıyor. Hastanın sesi, bakışı, suskunluğu… Bunları okuyabilen bir eczacı yetiştirmek için müfredatın içine mutlaka sosyal-duygusal yetkinlikleri de yerleştirmeliyiz” dedi.

Aksu’ya göre, “10 Yıldızlı Eczacılık” modeli bu ihtiyacı karşılamakla kalmıyor, aynı zamanda öğrencinin kendini tanımasına, meslek kimliğini içselleştirmesine ve insan odaklı düşünmeye başlamasına da katkı sağlıyor.

Sağlık sistemine ve topluma etkisi

Pandemi sonrası dönemde sağlık hizmetlerinin insani yönünün daha çok sorgulandığını vurgulayan Aksu, bu modelin uzun vadede hasta memnuniyetini, sağlık okuryazarlığını ve kurum içi işbirliğini artıracağını da belirterek:  “İyi bir eczacı, sadece doğru ilacı bilen değil, yanlış anlaşılmayı önleyen, korkuyu yatıştıran, güveni pekiştiren kişidir. Sağlık sistemleri teknik araçlarla değil, bu tür insan faktörleriyle sürdürülebilir hale gelir” dedi.

Aksu ayrıca, toplumsal bağlamda da bu becerilerin kritik olduğunu ifade ederek sözlerine şöyle devam etti:

“Farklı düşünene saygı, birlikte üretme kültürü, empati, diyalog... Bunlar sadece sosyal hayatın değil, sağlık ortamlarının da temel taşı. Duygusal zekâsı gelişmiş bireyler toplumda daha az çatışma, daha çok iş birliği üretir. Bu nedenle eczacılar bu dönüşümün öncüsü olabilir.”

Son söz: Sadece meslek değil, misyon

Prof. Dr. Neşe Buket Aksu, “10 Yıldızlı Eczacılık” modelinin bir mesleki gelişim aracı olmaktan çok, bir insanlık vizyonu sunduğunu vurgulayarak sözlerini şöyle tamamladı:

“Bu modeli sadece bir kariyer planı olarak görmeyin. Bu, nasıl bir insan, nasıl bir toplum ve nasıl bir sağlık sistemi istediğimizle ilgili bir tercih. Bilginin insani değerlere temas ettiği, mesleğin ruhla icra edildiği bir eczacılığa ihtiyacımız var. Bu yıldızlar o yolu aydınlatıyor.”